Częstochowa - Dom W. Księcia
Dom Księcia – duży modernistyczny budynek przy alei Wolności 44 w Częstochowie. Wzniesiony został według projektu Adama Paprockiego na życzenie księcia Michała Romanowa w latach 1912–1913 przez firmę Sobieraj, jako największy wówczas gmach mieszkalny w mieście. Nadzór budowy sprawował D.M. Matulewicz. Książę był w posiadaniu klucza majątków pod Częstochową, należały do niego miejscowości takie jak Kocin, Mykanów, Ostrowy, Zagórze. Wedle pierwotnych założeń miał mieć charakter pałacowy, lecz I wojna światowa, a następnie rewolucje w Rosji uniemożliwiły realizację planów. Do obniżenia wartości budynku przyczyniła się likwidacja dwóch kopuł podczas remontu w latach trzydziestych.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości budynek oddano w ręce wojska i wykorzystywany był jako dom dla rodzin żołnierzy. Wówczas został on ukończony, otrzymał oświetlenie elektryczne, instalację wodną i kanalizacyjną. Prawdopodobnie wtedy dobudowano do niego kasyno wojskowe. W pierwotnej postaci budynek wieńczyły dwie kopuły, jedna znajdująca się nad głównym wejściem od strony obecnej Alei Wolności, oraz druga, narożna. Budynek od strony północnej oraz zachodniej otoczony był zorganizowaną zielenią. Na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku budynek przeszedł swój pierwszy i jak dotąd ostatni generalny remont. Usunięto kopuły ujmując charakterowi obiektu, prawdopodobnie gnieździło się tam ptactwo i uznano to za najlepsze rozwiązanie do pozbycia się problemu.
Najbardziej reprezentacyjne były mieszkania frontowe, przeznaczone dla oficerów wyższej rangi. Były to mieszkania trzy i czteropokojowe o rozległej powierzchni i wysokości około czterech metrów. Posiadały one reprezentacyjne wejście frontowe oraz tylne wejście kuchenne dla służby. Mieszkania w oficynach oraz od strony zachodniej zajmowali żołnierze niższych rang oraz pracownicy administracji wojskowej. W budynku mieściła się także w tamtych latach kaplica, którą opiekował się kapelan ksiądz Żelaznowski. Apartament na pierwszym piętrze od strony Alei Wolności przeznaczony był dla dowódcy dywizji. Mieszkał w nim generał W. Dąbkowski, a po nim generał J. Gąsiorowski. W domu Księcia mieszkał też późniejszy Szef Sztabu Głównego generał Wacław Stachiewicz, generał Maczek oraz inni dowódcy.
W latach 20 i 30. praw do budynku na drodze sądowej bezskutecznie dochodziła wdowa po księciu Michale - Natalia Szeremietjewska.
Do budynku w tamtych czasach przylegał wielki obszar ogrodowo-parkowy. Kończył się on dopiero przy obecnym gimnazjum numer dziewięć, wtedy był to zakład wychowawczy Ojców Salezjanów. Park był starannie utrzymany, zadrzewiony z alejkami do spacerowania oraz ławkami. Był tam również kort tenisowy, ogródki działkowe, strzelnica polowa oraz duża altana. Zimą kort służył za lodowisko, obok usypana była skarpa służąca dzieciom do zjeżdżania na sankach.
Wraz z nadejściem II wojny światowej ruszył transport kolejowy z bocznicy przy Domu Księcia, mający na celu wywiezienie rodzin wojskowych w bezpieczne miejsce. Plan zakładał wywiezienie na Kresy Wschodnie, do Kowla. Część z nich jednak wróciła, reszta obiektu była zamieszkana przez ludzi przybyłych podczas wojny z Wielkopolski. W 1943 roku wszyscy mieszkańcy Domu Księcia zostali usunięci ze swoich mieszkań. Budynek został przeznaczony na hotel dla niemieckich żołnierzy. Po roku 1945 budynek przeszedł w ręce administracji gospodarki komunalnej i został przeznaczony na cele mieszkalne.
Kamienica ta uważana jest za domniemane miejsce urodzin Piotra Skrzyneckiego.
Aktualnie w Domu Księcia swoją siedzibę ma kilka sklepów oraz różne instytucje: m.in. poradnia stowarzyszenia Monar i Społeczna Szkoła Baletowa.
Wikipedia
