9 stycznia 1920 r. w Żytomierzu na Ukrainie urodził się Mieczysław Pawlikowski - aktor (niezapomniany Zagłoba w "Panu Wołodyjowskim"), a w czasie II wojny światowej sierżant bombardier RAF w polskich Dywizjonach 300 i 301.
Pawlikowskiego określa nie tylko jego słynna kreacja - jego życie już wcześniej napisało ciekawy scenariusz… Aktor tak wspomina w swojej książce Siedmiu z Halifaxa "J":
"Był rok 1937. Wtedy po raz pierwszy oderwałem się na wysokość kilkudziesięciu centymetrów od ziemi. Szybowałem kilkanaście metrów. Było to przeżycie, którego nigdy już nie mogłem zapomnieć. W klapie gimnazjalisty błękitniała odznaka pilota szybowcowego. Najpiękniejszy sport moich młodzieńczych lat. Sport, bo zawodem miało być aktorstwo. Właśnie w szkole średniej połknąłem dwa bakcyle: lotnictwa i teatru. Teatr stał się profesją, lotnictwo spełnieniem żołnierskiego obowiązku w czasie II wojny światowej".
W 1939 r. Pawlikowski przedostał się przez Słowację i Węgry do Francji. W bazie Lyon-Bron w listopadzie w 1939 r. z podobnych jemu ochotników stworzono 5. Eskadrę Ochotniczą. Ponieważ we Francji wystąpiły trudności w organizowaniu polskich jednostek lotniczych (spowodowane m.in. brakiem samolotów), wszyscy członkowie tej Eskadry w kwietniu 1940 r. znaleźli się w Anglii. Tam, przed rozpoczęciem szkolenia bojowego, Pawlikowski został członkiem Lotniczej Czołówki Teatralnej. Przez parę miesięcy jeździł z przedstawieniami i jako aktor występował w obozach polskich wojsk w Anglii i Szkocji
Pawlikowski pracował też jako lektor i spiker polskich audycji radia BBC. Po ukończeniu kursu na bombardiera w 1943 roku został skierowany do dywizjonu 300, a później pełnił służbę w dywizjonie 301 (z uwagi na dość niski wzrost latał na stanowisku tylnego strzelca). Pierwszy lot bojowy odbył nad Essen. Łącznie wykonał 29 lotów bojowych nad terytorium Niemiec oraz krajów okupowanych, m.in. Polski i Francji, zrzucając broń, lekarstwa i cichociemnych. Podczas jednego z takich lotów jego samolot został zestrzelony. Za loty bojowe był dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Krótko pracował dla Rządu Polskiego w Londynie. W sierpniu 1945 roku wrócił do Polski. W latach 1945-1947 występował w Miejskich Teatrach Dramatycznych w Warszawie, a w sezonie 1947/1948 był aktorem Teatru im. Żeromskiego w Kielcach. Od 1948 roku nie opuszczał stolicy, pracując w teatrach: Klasycznym, Powszechnym, Narodowym, Współczesnym, Nowym, Syrenie, Domu Wojska Polskiego oraz Ateneum. Jego najsłynniejsze role to Jakub w Głupim Jakubie Rittnera, rola tytułowa w Świętoszku Moliera i Stomil w Tangu Mrożka. W 1946 r. pracował jako spiker oraz prowadził własne słuchowisko w Polskim Radiu, a w latach 1958-1967 pracował w Redakcji Programów Rozrywkowych, grał także w Teatrze Telewizji. Brał, również udział w przedsięwzięciach estradowych - prowadził m.in. popularny "Podwieczorek przy mikrofonie".
W filmie Mieczysław Pawlikowski zadebiutował w 1950 r. rolą w Warszawskiej premierze Jana Rybkowskiego. Wystapił w ponad trzydziestu filmach, jednak największą sławę przyniosła mu rola Jana Zagłoby w Panu Wołodyjowskim w reżyserii Jerzego Hoffmana i telewizyjnej, serialowej wersji - Przygodach Pana Michała (1969 r.) rezyserowanych przez Pawła Komorowskiego. Od 1977 aż do śmierci był aktorem Teatru Nowego. Zmarł w Warszawie 23 grudnia 1978 roku w wieku 58 lat. Jest pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Małgorzata Kowalczyk
Filmografia (wybór):
• Warszawska premiera (1950) - muzyk, przyjaciel Wolskiego
• Gromada (1951) - Jan Zieliński, młynarz
• Inspekcja pana Anatola (1959) - Apollo Godoć
• Historia współczesna (1960) - prezes spółdzielni, szef Basi
• Spotkania w mroku (Begegnung im Zwielicht) (1960) - Bauer
• Milczące ślady (1961) - porucznik Borakowski, kwatermistrz oddziału mjr. Zimnego
• Gangsterzy i filantropi (1962), cz. II - Alkoholomierz - Pieczarkiewicz, kierownik restauracji ()
• Mansarda (1963) - Franciszek Kostrzewski
• Barbara i Jan (serial telewizyjny) (1964) - Gawlikowski, redaktor naczelny "Echa"
• Wyspa Złoczyńców (1965) - właściciel czarnej limuzyny
• Klub profesora Tutki (serial telewizyjny) (1966-1968) - mecenas, rozmówca profesora
• Klub szachistów (1967) - Henryk Radek, prezes Klubu Szachistów
• Szach i mat! (1967) - ojciec Angeliki
• Pan Wołodyjowski (1969) - Zagłoba
• Przygody pana Michała (serial telewizyjny) (1969) - Zagłoba
• Epilog norymberski (1970) - Hermann Göring
• Pejzaż z bohaterem (1970) - dyrektor szkoły w miasteczku
• Kocie ślady (1971) - pułkownik MO
• Nie lubię poniedziałku (1971) - kucharz w telewizji
• Roman i Magda (1978) - ojciec Romana
• Układ krążenia (serial telewizyjny) (1978), odc. 7 - Doktor Bognar - doktor Marcel, przyjaciel Czarnobila
• Skradziona kolekcja (1979) - Jan Kowalski, filatelista
Odznaczenia i nagrody
• Krzyż Walecznych - dwukrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi (1970)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Odznaka "Za zasługi dla Warszawy" (1975)
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (1970)
• "Srebrna Maska" w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszych aktorów (1970)
Fotografia: Mieczysław Pawlikowski jako Telesfor w spektaklu Teatru Syrena Dom otwarty z 1961 r., Narodowe Archiwum Cyfrowe, CC-BY-NC.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.
