16 lutego 1961 - Powrót kolekcji arrasów na Wawel
Wawelskie arrasy, przeznaczone do dekoracji wnętrz królewskiego zamku, zaczęli sprowadzać z Antwerpii i Brugii już Zygmunt I i królowa Bona. Trzon kolekcji stanowią jednak tapiserie, które w latach 1550-1565 zamówił w brukselskich warsztatach Zygmunt August. W swoim testamencie pochodzącym z 1571 r. zapisał je skarbowi Rzeczypospolitej, po jego śmierci pieczę nad arrasami sprawować miał sejm. Kolekcja została znacznie uszczuplona po potopie szwedzkim, a w 1795 r. w całości przewieziona do Rosji. Tapiserie wróciły na Wawel po roku 1921, na mocy traktatu ryskiego. W 1939 arrasy znów opuściły Wawel - w obawie przed Niemcami wywieziono je do Kanady, skąd wróciły w 1961 r.
Obecna kolekcja składa się z serii tapiserii przedstawiających sceny biblijne, zaczerpnięte z Księgi Rodzaju, motywy krajobrazowe, zwierzęce, groteskowe, herby Polski i Litwy oraz monogramy Zygmunta Augusta.
Serię biblijną najprawdopodobniej zaprojektował flamandzki artysta Michael Coxien. Do tego zespołu tapiserii zaliczają się m.in. te z przedstawieniami historii Noego i budowy wieży Babel. Ukazane w nich postaci odznaczają się monumentalnością, anatomiczną dokładnością oraz drobiazgowym udrapowaniem szat. Tkaniny z motywami zwierzęco-krajobrazowymi, tzw. werdiury, przedstawiają fantastyczne bądź rzeczywiste zwierzęta na tle perspektywicznie ukazanego pejzażu. Do tej serii zaliczają się np. Czapla-bąk i Wydra z rybą w pysku, czaple, łabędzie i fantastyczne gady. Seria arrasów z herbami Polski i Litwy oraz monogramem Zygmunta Augusta jest serią ornamentalną, w której główną rolę gra motyw groteski w redakcji flamandzkiej. Tapiserie te odznaczają się interesującą wymową ideową - obrazują gloryfikację władzy i królewskiej potęgi, co widać najlepiej w Grotesce z monogramem króla Zygmunta Augusta i globusem.
Zbiór arrasów liczył ich ponad 350, do dziś zachowały się 142. Są one obecnie eksponowane w salach Zamku na Wawelu.
ML
Fotografia: arras wawelski z 1550 r. Szczęśliwość Rajska. Seria Dzieje Pierwszych Rodziców, Wikimedia Commons, domena publiczna.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.
